အေမရိကန္၏ ပထမဆံုးလူမဲအမ်ိဳးသမီး ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး ကြန္ဒိုလီဇာ ရိုက္စ္ သို႕မဟုတ္ အိမ္ၿဖဴေတာ္မွ ပန္းနက္တစ္ပြင့္ ( အပိုင္း ၂ )

အေမရိကန္တရားရုံုးခ်ဳပ္ Supreme Court ဆိုတာ လြယ္လြယ္ေၿပာရရင္ အရမ္းပါ၀ါရွိတဲ႕ ေပါင္ခ်ိန္တရားရံုးၾကီး ၿဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ ၀ါရွင္တန္ဒီစီမွာ ရွိတယ္။ ကြန္ဒိုလီဇာ ရိုက္စ္ ကိုေမြးတဲ႕ ၁၉၅၄ မွာ အဲဒီေပါင္ခ်ိန္ရံုးၾကီးကေန သမိုင္းတြင္တဲ႕ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္တစ္ခုခ်ပါတယ္။လူၿဖဴလူမဲခြဲတဲ႕ ေက်ာင္းေတြ အေၿခခံဥပေဒထဲက ထုတ္လုိက္တဲ႕ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္ပါ။ တနည္းဆိုရရင္ ခြဲၿခားဆက္ဆံတဲ႕ ေက်ာင္းေတြမရွိရေတာ႕ဘူးေပါ့။ အတူတူတက္လုိ႕ရ ၿပီကြ....။ ထင္သေလာက္မလြယ္ခဲ႕ပါဘူး။

အေမရိကန္တရားရံုးခ်ဳပ္ Supreme Court ဒီဆံုးၿဖတ္ခ်က္ရဲ႕ ေနာက္ခံအေၾကာင္းက ရိုက္စ္တုိ႕ ၿပည္နယ္မွာ ၿဖစ္တာမဟုတ္ပါဘူး။ ကန္းစပ္( Kansas ) ၿပည္နယ္မွာ ၿဖစ္တာ ။အတုိခ်ံဳးေၿပာရရင္ အဲဒီၿပည္နယ္က ဘေရာင္း Brown ဆိုတဲ႕ လူမည္းရဲ႕ သမီးေလး သံုးတန္းေက်ာင္းသူ လင္ဒါ Linda ဟာ ေက်ာင္းတက္ဖုိ႕အေရးအတြက္ လမ္း ေၿခာက္လမ္းေက်ာ္က ကားမွတ္တုိင္ကို ေန႕တုိင္းလမ္းေလ်ွာက္ရတယ္။လမ္းလည္းေလ်ွာက္ ကားလည္း စီးၿပီးမွ လူမဲေက်ာင္းကို ေရာက္တယ္။အဲ...ဘေရာင္းတို႕ အိမ္နဲ႕ ခုနစ္လမ္းအေက်ာ္မွာေတာ႕ လူၿဖဴေက်ာင္းရွိတယ္။ ဒီေတာ႕ ဘေရာင္းက သမီးေလးသက္သာေအာင္ အဲဒီလူၿဖဴေက်ာင္းကို ပို႕ခ်င္တယ္။ လူၿဖဴေက်ာင္းက လံုး၀လက္မခံဘူး။ ဒါနဲ႕သူနဲ႕ သူ႕လုိ အလားတူ အၿဖစ္ကို ရင္ဆိုင္ေနရတဲ႕ ကေလး အေယာက္၂၀ ရဲ႕ မိဖ အားလံုးေပါင္း ဆယ္႕သံုးေယာက္ဟာ ၿမိဳ႕နယ္တရားရံုးကို တင္ၿပတယ္။ တရားရံုးက လူမဲမလုိလားတဲ႕ ၿမိဳ႕နယ္ပညာေရးအဖြဲ႕ဖက္က လုိက္ၿပီး ဆံုးၿဖတ္လုိက္ပါတယ္။ ဒါနဲ႕တုိတုိေၿပာရရင္ ေနာက္ဆံုးမေတာ႕ဘေရာင္းတုိ႕က မေက်နပ္လုိ႕ ၀ါရွင္တန္ ဒီစီ က ေပါင္ခ်ိန္ရံုးခ်ဳပ္ၾကီးကို တက္ၾကေလသတည္းေပါ့

လူမဲေတြ သူတုိ႕နဲ႕ လာေရာမွာ ေက်ာင္းလာတက္မွာကို မလုိလားေသာ လူၿဖဴမ်ား ဆႏၵၿပ အဲဒီအမွဳကို ဘေရာင္းက ဦးေဆာင္လုိ႕ အေမရိကန္ သမိုင္းမွာ Brown versus Board of Education ( ဘေရာင္းနဲ႕ ပညာေရးအဖြဲ႕ အမွဳ ) လုိ႕နာမည္ၾကီးခဲ႕တယ္။ သံုးႏွစ္အၾကာမွာ တရားရံုးခ်ဳပ္က ဘေရာင္းတုိ႕ကို အႏိုင္ေပးၿပီး တစ္ႏိုင္ငံလံုးမွာ အၿဖဴအမဲခြဲတဲ႕ ေက်ာင္းေတြမရွိေစရ လုိ႕ အမိန္႕ထုတ္လုိက္တယ္။ အဲဒီေနာက္မွာေတာ႕ ေနရာအႏွံ႕မွာ လူမဲေတြဟာ လူၿဖဴေက်ာင္းေတြမွာတက္ဖုိ႕ၾကိဳးစားၾကတယ္။ လူၿဖဴေတြဘက္ကလည္း ဆႏၵၿပကန္႕ကြက္တာေတြအၾကီးအက်ယ္လုပ္ၾကပါတယ္။

လူမဲေတြ သူတုိ႕နဲ႕ လာေရာမွာ ေက်ာင္းလာတက္မွာကို မလုိလားေသာ လူၿဖဴမ်ား ဆႏၵၿပ အဲဒီအမွဳကို ဘေရာင္းက ဦးေဆာင္လုိ႕ အေမရိကန္ သမိုင္းမွာ Brown versus Board of Education ( ဘေရာင္းနဲ႕ ပညာေရးအဖြဲ႕ အမွဳ ) လုိ႕နာမည္ၾကီးခဲ႕တယ္။ သံုးႏွစ္အၾကာမွာ တရားရံုးခ်ဳပ္က ဘေရာင္းတုိ႕ကို အႏိုင္ေပးၿပီး တစ္ႏိုင္ငံလံုးမွာ အၿဖဴအမဲခြဲတဲ႕ ေက်ာင္းေတြမရွိေစရ လုိ႕ အမိန္႕ထုတ္လုိက္တယ္။ အဲဒီေနာက္မွာေတာ႕ ေနရာအႏွံ႕မွာ လူမဲေတြဟာ လူၿဖဴေက်ာင္းေတြမွာတက္ဖုိ႕ၾကိဳးစားၾကတယ္။ လူၿဖဴေတြဘက္ကလည္း ဆႏၵၿပကန္႕ကြက္တာေတြအၾကီးအက်ယ္လုပ္ၾကပါတယ္။တခ်ိဳ႕ေက်ာင္းမ်ားကေတာ႕ လူမဲလက္ခံမယ္႕အတူတူ ပိတ္ပစ္တာ ေကာင္းတယ္ ဟူ၏ ။ ကြန္ဂရက္စ္ထဲမွာလည္း ၿငင္းခုန္မွဳေတြမ်ားစြာ ၿဖစ္တယ္။ ခြဲၿခားဆက္ဆံေရးကို အားေပးတဲ႕ ဥပေဒေတြကို တင္ၿပၾကတယ္။ တရားရံုးအဆင့္ဆင့္ကလည္း အဲဒီဥပေဒေတြကို ပယ္ခ်ခဲ႕တယ္ ။ အခ်ိန္ေတြၾကန္႕ၾကာခဲ႕ပါတယ္။ လူမဲေတြဟာ ေနာက္ထပ္ႏွစ္အေတာ္ၾကာ ဖိႏွိပ္မွဳေအာက္ကမလြတ္ႏိုင္ခဲ႕ၾကဘူး။ ထူၿခားတဲ႕အၿဖစ္တစ္ခုကို ေၿပာရရင္ ဘေရာင္း အမွဳႏိုင္သြားၿပီးေနာက္ ၁၉၅၇ မွာ Arkansas ၿပည္နယ္က Little Rock ဆိုတဲ႕ၿမိဳ႕ေလးမွာ လူမည္းေလး ကိုးေယာက္ လူၿဖဴေက်ာင္းကို တက္မွာကို ၿပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဳးကိုယ္တုိင္က ခြင့္မၿပဳဘူးဆိုတဲ႕ ကိစၥတစ္ခုေပၚလာပါတယ္ ။ဒါေပမယ္႕ လူမဲေတြ လူၿဖဴေက်ာင္းတက္လုိ႕ရတာ တရားရံုးခ်ဳပ္ၾကီးကကို ခြင့္ၿပဳထားတာမို႕ ေက်ာင္းကေတာ႕လက္ခံလုိက္ပါရဲ႕။ သို႕ေသာ္ ေက်ာင္းစတက္မယ္႕ေန႕မွာ ၿပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဳးက '' တက္ရဲရင္တက္ၾကည့္ '' ဆိုၿပီး စစ္တပ္ကိုပါ ေက်ာင္းနားမွာခ်ထားတယ္။ လူမဲမုန္းတဲ႕ လူၿဖဴေတြကလည္း ခ်ိန္းေၿခာက္မွဳေတြ တရစပ္လုပ္ၿပီး ဆႏၵၿပတယ္ ။ စစ္တပ္က ေက်ာင္းလာတဲ႕ လူမဲေလး ကိုးေယာက္ကို ပိတ္ထားတဲ႕ ပံုဟာ သတင္းစာေတြမ်က္ႏွာဖံုးမွာ ၀က္၀က္ကြဲပါလာပါေတာ႕တယ္။

လူမည္းကိုးေယာက္မွ တစ္ေယာက္ႏွင့္ ၄င္းတုိ႕ကို ဆန္႕က်င္ေသာ လူၿဖဴမ်ား Little Rock ရဲ႕ ၿမိဳ႕၀န္ကေလးက သူ႕ပါ၀ါနဲ႕ ၿပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴးကို မယွဥ္ႏိုင္ေတာ႕ သမၼတကို တင္ၿပရရွာတယ္။ ဒီေတာ႕ သမၼတ အုိင္ဆင္ေဟာင္၀ါ Eisenhower ကိုယ္တုိင္ ၿပည္နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဳးကို ေခၚေတြ႕ၿပီး တရားရံုးခ်ဳပ္ Supreme Court ရဲ႕ အမိန္႕ကို မဆန္႕က်င္ အာ မခံဖုိ႕ သတိေပးရတယ္။ အုိင္ဆင္ေဟာင္၀ါကိုယ္တုိင္ စစ္တပ္ကို လႊတ္ၿပီး အဲဒီကိုးေယာက္ကို ကာကြယ္ၿပီးေက်ာင္းလုိက္ပို႕ခုိင္းရတယ္။ အဲဒီ လူမဲကိုးေယာက္နဲ႕ Little Rock ၿမိဳ႕ေလးမွာ သမၼတကိုယ္တုိင္၀င္ခ်ဲရတဲ႕ အၿဖစ္အပ်က္ကို Little Rock Nine လုိ႕ အေမရိကန္ သမိုင္းမွာ ဒီေန႕သင္ရပါတယ္။

လူမည္းကိုးေယာက္ ပထမေန႕မွာ သမၼတလႊတ္လုိက္ေသာ စစ္တပ္ၿခံရံမွ ေက်ာင္းထဲ၀င္ရဲ

သမၼတ အိုင္ဆင္ေဟာင္၀ါ Dwight D.Eisenhower ( ၁၉၅၃ မွ ၁၉၆၁ ထိအုပ္ခ်ဳပ္ခဲ႕ေသာ အေမရိကန္၏ ၃၄ ေယာက္ေၿမာက္ သမၼတ ) ( မွတ္ခ်က္။ ။ အဲဒီကိုးေယာက္ဟာ ေက်ာင္းသာ၀င္ခြင့္ရသြားတယ္။ အၿဖဴေတြရဲ႕ အဗ်င္းကို ေက်ာေကာ႕ေနေအာင္ ခံရတာ ေတာ္ေတာ္ၾကာပါတယ္။ ကေလးမေလး တစ္ေယာက္ဆို အၿဖဴမေလးေတြက အိမ္သာထဲမွာ သူ႕ကို ပိတ္ၿပီး သူ႕အေပၚကေန စကၠဴေတြမီးရွဳိ႕ခ်လုိ႕ ဒဏ္ရာေတြဗလပြ။ ေနာက္တစ္ခါက်ေတာ႕ အက္စစ္နဲ႕အေလာင္းခံရလုိ႕ မ်က္စိကန္းမတတ္။ ထုိထုိေသာ ေနရာအႏွ႕ံက ဖိႏွိပ္မွဳေတြဟာ ၁၉၆၅ က်မွ Jim Crow Laws ေတြကို အၿပီး ဖ်က္သိမ္းလုိက္တာနဲ႕ အတူ အဆံုးသတ္သြားခဲ႕တယ္ )။

မိုင္းတြင္ေသာ Little Rock Nine အမွဳမွ လူမည္းကိုးေယာက္ လူမဲေတြ ဖိႏွိပ္ခံရတဲ႕အေၾကာင္းေတြကို ဒီေလာက္နဲ႕ ရပ္ၿပီးသကာလ ရိုက္စ္ကို မီဒီယာမွာ နာမည္ပ်က္ေစခဲ႕တဲ႕ အေၾကာင္းတစ္ခုကို ဆက္ေၿပာရေအာင္။ မ်က္လံုးက်ယ္သြားတာေပါ့...D: ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ဆိုတဲ႕ နာမည္နဲ႕ တန္ကာ tanker ( ေရနံတင္သေဘၤာ ) တစ္စင္းရွိခဲ႕ဖူးတယ္။ အၿဖစ္ကဒီလုိပါ။ရိုက္စ္က စတန္ဖို႕ဒ္ Standford တကၠသုိလ္မွာ ဆရာမ၀င္လုပ္ရင္းတန္းလန္းနဲ႕ အေဖဘုရွ္အစိုးရအဖြဲ႕ထဲမွာ ဆိုဗီယက္အေရးကၽြမ္းက်င္သူရာထူးကို ရသြားတယ္။ ပထမပိုင္းမွာ ပါၿပီးၿပီ...မွတ္မိလားမသိဘူး။ ဒါနဲ႕ သူရဲ႕ဆရာမအလုပ္ကို ႏွစ္ခ်ီခြင့္ယူၿပီး အဲဒီရာထူးသစ္မွာ သြားလုပ္တယ္။ ၁၉၈၉မွာေပါ့။

ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ အမည္ၿဖင့္ ေရနံတင္သေဘၤာ ဆိုဗီယက္ၿပည္ေထာင္စုၿပိဳကြဲဖုိ႕နီးကပ္ေနခ်ိန္မို႕ သူ႕အၾကံဥာဏ္ေတြကို အစိုးရက အရမ္းအားထားခဲ႕တယ္။ ဒါေပမယ္႕ တကၠသိုလ္အလုပ္က ၂ ႏွစ္ထက္ပိုၿပီး ခြင္႕မရလုိ႕ ၁၉၉၁ မွာ စတန္းဖိုဒ္ တကၠသိုလ္မွာ အလုပ္ၿပန္၀င္ခဲ႕တယ္။အဲဒီမွာ ေဂ်ာ႕ရွ္ဆိုတဲ႕ ဘဲၾကီးတစ္ေဗြနဲ႕ ခင္မင္ခဲ႕ပါတယ္။ အဲေလ..ေယာင္လုိ႕...။ ဘယ္ကဘဲရမွာလဲ ။ အေမရိကန္သမၼတ ေရာ္နယ္ေရဂင္ လက္ထက္က ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး George P.Shultz ပါ။ ေဂ်ာ႕ရွ္ဟာ ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး မၿဖစ္ခင္မွာ အလုပ္သမားေရးရာ ၀န္ၾကီး၊ ၿပီးေတာ႕ ဘန္ဏာေရး၀န္ၾကီးၿဖစ္ခဲ႕သူပါ။ သူဟာ နိုင္ငံေရးနယ္ပယ္ထဲမ၀င္ခင္တုန္းက မက္ဆာခ်ဴးဆက္ နည္းပညာတကၠသိုလ္နဲ႕ ခ်ီကာဂို တကၠသိုလ္တုိ႕မွာ ဆရာၿဖစ္ခဲ႕တယ္။ ရိုက္စ္နဲ႕ သိတဲ႕အခ်ိန္မွာေတာ႕ႏိုင္ငံေရးကအနားယူၿပီး စတန္ဖုိ႕Standford တကၠသိုလ္ရဲ႕ ဗဟုအဖြဲ႕ think tank ( ထိပ္တန္းပညာရွင္မ်ားအဖဲြ႕ ) ထဲမွာ ပါ၀င္ေနဆဲ။

သမၼတေရာ္နယ္ေရဂင္နဲ႕ ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး George P.Shultz ( ဘယ္ ) အဲဒီလူၾကီးက စီးပြားေရးလည္း သိပ္မလုပ္တတ္ရွာပါဘူး။ အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕ အၾကီးဆံုး ေဆာက္လုပ္ေရးကုမၸဏီ Bachtel မွာ ဥကၠဌပါတဲ႕ဗ်ာ။ ႏိုင္ငံေပါင္း ၁၈၀ မွာ ရွိတဲ႕ အေမရိကန္ ေရနံနဲ႕ သဘာ၀ဓါတ္ေငြ႕ကုမၼဏီ ရွယ္ဗရြန္ Chevron Corporation ၾကီးရဲ႕ ဒါရိုက္တာအဖြဲ႕မွာလည္း ပါသတဲ႕။ ( အဲလုိ တစ္ေနရာေလာက္ ရရင္ေတာ္ပါၿပီ ...)။ သူက ႏိုင္ငံၿခားအေရးအရာေတြကို မႊတ္ေနတဲ႕ ရိုက္စ္ကို ရွယ္ဗရြန္ရဲ႕ ဒါရိုက္တာအဖြဲ႕မွာ ထည့္ေပးဖုိ႕ ရိုက္စ္ဖက္က ေထာက္ခံေပးလုိက္တယ္ ။ အဲဒီအခ်ိန္က ရွယ္ဗရြန္ဟာ ရုရွားေဘးနားက ကာဇကစ္စတန္ Kazakhstan ႏိုင္ငံမွာ ေဒၚလာ သန္းတစ္ေသာင္းတန္ ပေရာဂ်က္တစ္ခုကို လုပ္ေနတယ္။

ရွဗရြန္ ဓါတ္ဆီဆိုင္တစ္ခု ကာဇာကစ္စတန္ဆိုတာ ဆိုဗီယက္ကေနေနာက္ဆံးုခြဲထြက္ခဲ႕တဲ႕ကမၻာအၾကီးဆံုးကုန္းပိတ္ႏိုင္ငံၿဖစ္တယ္။သမိုင္းမသိရင္ အကန္းနဲ႕တူတယ္ ပထ၀ီမသိရင္ အက်ိဳးနဲ႕တူတယ္ ဆိုတဲ႕ စကားေလး အားကိုးနဲ႕လ်ွာရွည္လုိက္ဦးမယ္ေနာ္....ခြင္႕ၿပဳပါ။ ကာဇာကစ္စတန္ဆိုတာ ကမၻာေပၚမွာ စတန္ -stan နဲ႕ ဆံုးတဲ႕ ႏိုင္ငံခုနစ္ႏိုင္ငံထဲက တစ္ႏိုင္ငံၿဖစ္ပါတယ္။

ကမၻာအၾကီးဆံုးကုန္းပိတ္ႏိုင္ငံကာဇကစ္စတန္ ေၿမပံု ပါကစ္စတန္ ( Pakistan )၊ အာဖဂန္နစ္စတန္( Afganistan ) ၊ ကာဇကစ္စတန္ ( Kazakhstan )၊ ဥဘာ႕ကစ္စတန္ ( Uzbekistan )၊ ကာဂ်စ္စတန္ ( Kyrgyzstan )၊တာဂ်ီကစ္စတန္ ( Tajikstan )၊ တာမနီကစ္စတန္ (Turkmenistan) ဆိုတဲ႕ ခုနစ္နိုင္ငံမွာ ပါကစ္စတန္နဲ႕ အာဖဂန္နစ္စတန္ကလြဲလို႕ က်န္တဲ႕ ငါးႏိုင္ငံက ၁၉၉၁ မွာဆိုဗီယက္ၿပည္ေထာင္စုၾကီးၿပိဳကြဲတုန္းကခြဲထြက္လာတာ။ အရင္က ကမၻာ႕ေၿမပံုမွာ ႏိုင္ငံအၿဖစ္မရွိဘူး။

စတန္ႏွင့္ ဆံုးေသာ ႏိုင္ငံ ခုနစ္ႏိုင္ငံ အဲဒီေတာ႕ ကာဇကစ္စတန္မွာ ပေရာဂ်က္ရွိေနတဲ႕ ရွဗရြန္ဟာ ဆိုဗီယက္အေရးကၽြမ္က်င္သူ ရိုက္စ္ကို ဒါရိုက္တာအဖြဲ႕ထဲ ေရွာေရွာရွဴရွဴ သြင္းလုိက္တာ မဆန္းပါဘူး။ ရိုက္စ္က အစိုးရအဖြဲ႕ထဲမွာလုပ္ဖူးေတာ႕ ကာဇကစ္စတန္ရဲ႕ သမၼတကို သိတာကလည္းတစ္ေၾကာင္းေပါ့။ ရုိက္စ္ဟာ ရွယ္ဗရြန္ကိုယ္စား ကာဇကစ္စတန္ကို သြားၿပီး ကုမၸဏီကိစၥေတြကို ေဆာင္ရြက္ေပးခဲ႕တယ္။ အဲဒါကို စပါယ္ရွယ္ ဂုဏ္ၿပဳေသာအားၿဖင့္ ရွယ္ဗရြန္က ၁၉၉၃ မွာ တန္ခ်ိန္ တစ္သိန္းႏွစ္ေသာင္းကိုးေထာင္ရွိတဲ႕ သူ႕တုိ႕ရဲ႕ ေရနံတင္သေဘႍတစ္စင္းကို SS Condoleezza Rice လုိ႕နာမည္ေပးလုိက္ပါတယ္ ။

န္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ ဟုအမည္ရေသာ ရွဗရြန္ ေရနံတင္သေဘၤာ ဒါေပမယ္႕ ၿပသနာက အေမရိကန္ထိတ္္တန္းအစိုးရအဖြဲ႕၀င္ေတြဟာ ေရနံကုမၸဏီၾကီးေတြနဲ႕မကင္းဘူးလုိ႕ မီဒီယာေတြက ေ၀ဖန္တာရယ္ ( တကယ္လည္း မကင္းပါ )၊ ရွယ္ဗရြန္က လူ႕အခြင့္အေရးခ်ိဳးေဖာက္ၿခင္းေတြရွိတဲ႕ ႏိုက္ဂ်ီးရီးယားကဲ႕သို႕ႏိုင္ငံေတြမွာ သြားၿပီးစီးပြားေရးလုပ္တာေတြရယ္ေၾကာင့္ အေမရိကန္နိုင္ငံအတြင္းမွာ ကန္ကြက္ဆႏၵၿပမွဳေတြ ေပၚလာခဲ႕တယ္။ ဒီေတာ႕ ရိုက္စ္နာမည္ၾကီးနဲ႕ ေရနံတင္သေဘၤာၾကီးကို ဒီနာမည္ဆိုရင္ေတာ႕ လူေၿပာစရာေတြ ပိုၿဖစ္ေတာ႕မယ္ဆိုၿပီး ၂၀၀၁ က်ေတာ႕ နာမည္ေၿပာင္းလုိက္ၾကပါတယ္။ခုထိ ရိုက္စ္ရဲ႕ တကၠသိုလ္ ေဟာေၿပာပြဲတို႕ အင္တာဗ်ဴးတုိ႕မွာ ခဏခဏ အေဖာ္ခံရတဲ႕ ကိစၥတစ္ခုၿဖစ္ပါတယ္။

ဗရြန္နဲ႕ ရင္းႏွီးေသာ ဘုရွ္အစိုးရကို ဆန္႕က်င္ဆႏၵၿပမွဳမ်ားထဲမွတစ္ခု ရုိက္စ္ရဲ႕ ပညာေရးဂုဏ္ပုဒ္ေတြထဲမွာ Standford က Provost ၿဖစ္ခဲ႕တာလည္းပါပါတယ္။ Provost ဆိုတာ အေမရိကန္တကၠသိုလ္ေတြမွာဆို တကၠသိုလ္ရဲ႕ ဒုဥကၠဌေနရာနဲ႕ညီတယ္။ စတန္းဖုိ႕ဒ္ တကၠသိုလ္ရဲ႕ သမိုင္းမွာ ၃၈ နွစ္သာရွိေသးတဲ႕ရိုက္စ္ဟာ အဲဒီေနရာကိုရသူမ်ားမွာ အငယ္ဆံုး။ ရိုက္စ္အေရွ႕က အဲဒီေနရာကို ယူခဲ႕သူက အနားယူသြားခ်ိန္မွာ ၆၇ ႏွစ္ရွိၿပီ။ သူက ကၽြန္ေတာ္ ရိုက္စ္ရဲ႕ အရည္အခ်င္းနဲ႕ အသက္ထက္ပိုၿပီး ရင့္က်က္မွဳကို ယံုတယ္ လို႕ ေၿပာသြားတယ္။

၉၉၃ တြင္ အေတာ္ဆံုးဆရာဆုWalter J. Gores Award for Excellence in Teaching ကို ယူစဥ္ Provost ရဲ႕တာ၀န္ေတြထဲမွာ တကၠသိုလ္ရဲ႕ ေဒၚလာသန္းေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာရွိတဲ႕ ေငြေၾကးကို ကိုင္တြယ္ထိန္းသိမ္းရၿခင္းလည္း ပါပါတယ္။ရိုက္စ္အဲဒီရာထူးကိုရခ်ိန္မွာ တကၠသိုလ္ဘတ္ဂ်က္မွာ ေဒၚလာသန္း ၂၀ ေလာက္လုိေငြၿပေနပါသတဲ႕။ ရုိက္စ္က အဲဒီလုိေငြကို နွစ္ႏွစ္ အတြင္းမွာ ကိုက္ေအာင္လုပ္ေပးမယ္လုိ႕ ကတိေပးပါတယ္။ ဘယ္သူမွ မယံုပါဘူး။ လုိေငြၿပတယ္ဆိုတာ သဘာ၀ဘဲ၊ ဘယ္နည္းနဲ႕မွ အဲဒီလုိေငြကို ေပ်ာက္ေအာင္မလုပ္နိုင္ဘူး လို႕အားလံုးကေၿပာၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ္႕ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ မည္သို႕မည္ပံုအတြင္းအားေတြသံုးလုပ္လုိက္သည္မသိ၊ ႏွစ္ႏွစ္လည္းၾကာေရာ အဲဒီလုိေငြေပ်ာက္သြားရံုမက တကၠသိုလ္ဘတ္ဂ်က္မွာ ေဒၚလာ ၁၄ သန္းခြဲ ပိုရွိေနပါေလေရာတဲ႕။ ( မီးမီးလည္း အဲလုိ လုပ္တတ္ခ်င္လုိက္တာ )

သူသည္ ၁၉၈၈တြင္ စတန္ဖို႕တကၠသိုလ္တြင္ ေဘာလံုးနည္းၿပလည္း ၿဖစ္သည္။ ( အစားစံု အစံုစားေသာ မမပါတကား ) ရုိက္စ္ကို ေက်ာင္းသားေတြ ခဏခဏေမးေလ႕ရွိတာက ကုိယ္႕၀ါသနာနဲ႕တကယ္လုပ္ရတာထပ္တူက်တဲ႕ေနရာကို ဘယ္လုိေရာက္လာသလဲဆိုတာပါ ။ အဲဒီေမးခြန္းက လူေတာ္မ်ားမ်ား စိတ္၀င္စားၿပီး သိခ်င္ၾကတယ္။ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ လုပ္ခ်င္တာနဲ႕ လုပ္ေနရတာ ထပ္တူမက်ၾကဘူး မဟုတ္လား ။ တစ္ခ်ိဳ႕ဆို ကိုယ္ဘာလုပ္ခ်င္တယ္ဆိုတာေတာင္ နားမလည္ႏိုင္ဘဲ ေယာင္လည္လည္ ၿဖစ္ေနတုန္းေလ။(အဲဒါကိုယ္႕ကိုယ္႕ကိုယ္ကို ေစာင္းေၿပာတာ)။ သူက စႏၵရားမွာ အလုပ္မၿဖစ္လုိ႕ေရာက္လာတာလုိ႕ခပ္ေနာက္ေနာက္နဲ႕အရႊန္းေဖာက္တတ္ပါတယ္။ အတည္ေၿဖတာကေတာ႕ တကၠသိုလ္မေရာက္ခင္ ကိုယ္ဘာ၀ါသနာပါလဲ ကိုယ္႕ရဲ႕ passion ဟာဘာလဲ ဆိုတာကို သိေအာင္လုပ္ပါတဲ႕။ကိုယ္႕ဘ၀အတြက္၀င္ေငြေကာင္းမယ္႕အလုပ္ ၊ဂုဏ္ရွိမယ္႕အလုပ္ေတြကို ခဏဖယ္ထားၿပီး မနက္အိပ္ရာက အေစာၾကီးႏွဳိးၿပီး ခုိင္းရင္ေတာင္ စိတ္ပါလက္ပါလုပ္ႏိုင္မယ္႕ အရာကို ရွာပါ။ မေတြ႕မခ်င္းရွာပါ။

သူကဒီအားကစားအဖြဲ႕မွလည္း ဂုဏ္ထူးေဆာင္အဖြဲ႕၀င္ သူ႕တုန္းကလည္း အစက စႏၵရားနဲ႕ ဘြဲ႕ယူဖုိ႕လုပ္ထားတာ။ ေနာက္ေတာ႕ ၁၁ အရြယ္ စႏၵရားပါရမီရွင္ေလးကို ေတြ႕ၿပီး သူနားလည္သြားတာက စႏၵရားဟာ သူ႕ရဲ႕ တကယ္႕၀ါသနာအစစ္မဟုတ္ဘူးဆိုတာပါပဲ။သူ႕ရဲ႕ တကယ္႕၀ါသနာ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံကို မတတ္ခင္ သူဟုိအတန္းတက္ၾကည့္ ဒီအတန္းတက္ၾကည့္ ေယာင္ေတာင္ေတာင္ ၿဖစ္ေနခဲ႕ေသးတယ္။ တစ္ေန႕ ႏိုင္ငံေရးသိပၸံသင္တဲ႕ အခန္းထဲ ၀င္တက္ၾကည့္မွ ဒါငါလုပ္ခ်င္တာပဲ ဆိုတာ သိသြားခဲ႕တယ္။ အဲဒီေမဂ်ာမွာ အရမ္းကို ပါရမီပါခဲ႕တာ ေနာက္ပိုင္း သူ႕ရဲ႕ ေအာင္ၿမင္မွဳေတြက သက္ေသပါဘဲ။ ( ဒါေတြဖတ္ၿပီး နာလုပ္ေနရတာ နာ၀ါသနာမပါဘူး ဆိုၿပီး ဟုိေတြးဒီေတြး ၊ မရိုးမရြ ၊ေနမထိထုိင္မသာေတြေတာ႕မၿဖစ္ပါနဲ႕ကြယ္ ။၊ အားလံုးအတုယူရမယ္လို႕မဆိုလုိပါဘူး။ ကိုယ္နဲ႕သင့္ရာကိုသာ ယူပါ။ ) ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးအၿဖစ္နဲ႕ ရိုက္စ္ဘာမယ္မယ္ရရလုပ္ခဲ႕လဲ။ အေမရိကန္ရဲ႕ႏိုင္ငံၿခားေရးမူ၀ါဒေတြမ်ားစြာကို ေၿပာင္းလဲၿပင္ဆင္ခဲ႕တဲ႕ Transformational Diplomacy ဆိုတာၾကီးကုိ ေရးၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္ခဲ႕ပါတယ္။ တုိတိုေၿပာရရင္ေတာ႕ ကမၻာအရပ္ရပ္က အေမရိကန္သံရံုးေတြကို ပိုၿပီးထိေရာက္စြာအလုပ္လုပ္ေအာင္ စည္းကမ္းေတြခ်ေပးခဲ႕တယ္။ ဥပမာဆိုရရင္ အရင္တုန္းကဆို ဂ်ာမနီႏိုင္ငံက အေမရိကန္သံရံုး၀န္ထမ္းနဲ႕ အိႏၵိယႏိုင္ငံက အေမရိကန္သံရံုး၀န္ထမ္းဟာ အေရအတြက္ အတူတူဘဲ ။ ဒါဟာအဓိပၸါယ္မရွိပါဘူး။ ဂ်ာမနီက လူဦးေရ ၈၂ သန္းဘဲရွိတယ္။ အိႏၵိယက လူဦးေရသန္းတစ္ေထာင္ေက်ာ္....။ အက်ယ္အ၀န္းအားၿဖင့္လည္း အေတာ္ကြာပါတယ္။ ၿပီးေတာ႕ သံရံုးေတြအေရအတြက္ဟာ ဥေရာပႏိုင္ငံၾကီးမွာ ပိုရွိေနတာကို ရိုက္စ္က သေဘာမက်ဘူး။ ေနာက္တစ္ခ်က္က သံေတြကို ႏိုင္ငံရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ေတြ ၿမိဳ႕ၾကီေတြမွာဘဲ ေနရာခ်ထားတာ မလုိခ်င္ဘူး။ဒီေတာ႕ သူရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ အေမရိကန္သံတမန္ေတြကို ေနရာေရႊ႕ပစ္တယ္။ ဘယ္႕ႏွယ္။ ၿမိဳ႕ၾကီးေတြမွာ ဆီဦးေထာပတ္ေတြစား၊လူ႕မလုိင္လႊာမွာေနၿပီး ပိုက္ဆံေတြနင္းကန္ယူေနတဲ႕လူ႕ေဘာေၾကာ႕ေတြ....လာေရာ႕....။ သြား...နင္က ဘာလင္ကေန ကာလကတၱား၊ နင္ကေတာ႕ ေရာမကေန ရုရွားၾကြ ၊ မင္းကေတာ႕ ပါရီကေန ႏိုက္ဂ်ီးရီးယားကို ဂိုး ။ ဟုိတစ္ေယာက္ကေတာ႕ လန္ဒန္ကေန ပါကစ္စတန္ကို ေရႊ႕.....။ ဒီလုိနဲ႕ ဥေရာပနဲ႕ ၀ါရွင္တန္ဒီစီက ရာေပါင္းမ်ားစြာေသာ သံတမန္ေတြကို လုိအပ္သလုိ ေနရာေရႊ႕ပစ္ပါတယ္။ အထူးသၿဖင့္ ေတာင္အာရွ၊ အေရွ႕အာရွ၊ အာဖရိက နဲ႕ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း။ အဲဒီထဲကမွ ၿပသနာပိုေပါတဲ႕ အီရန္၊ အာဖဂန္နစ္စတန္၊ ပါကစ္စတန္၊ ဆူဒန္၊ ႏိုက္ဂ်ီရီးယား စတဲ႕ ႏိုင္ငံေတြကို ပိုၿပီး ဦးစားေပးခဲ႕တယ္ ။ဘာေၾကာင့္လဲဆိုေတာ႕ September 11 ေ၀ါလ္ထရိတ္ စင္တာတိုက္ခုိက္ခံရတာဟာ ဖိႏွိပ္မွဳ နဲ႕ အေၾကာက္လြန္ေဆာက္တည္ရာ မရၿဖစ္မွဳေတြမွာ အေၿခခံၿပီး ေပၚေပါက္လာတာၿဖစ္တယ္။ ဒီေနရာေတြကလူေတြရဲ႕ အေၿခခံ လူ႕အခြင္႕အေရးေတြကို ၿမွင့္တင္ေပးရမယ္လို႕ ရိုက္စ္က ယံုၾကည္တယ္။ အရင္ကဆို ကမၻာအရပ္ရပ္မွာ လူတစ္သန္းေက်ာ္ရွိတဲ႕ ၿမိဳ႕ၾကီး ၂၀၀ ေလာက္ဟာ အေမရိကန္နဲ႕ ဘာသံတမန္ဆက္ဆံေရးမွ မရွိၾကဘူး။ ဒီေတာ႕အဲဒီေနရာေတြကိုလည္း သံတမန္ေတြပို႕ပစ္တယ္။ ဒါတင္မက ဘဲ ၿမိဳ႕ၾကီးေတြမွခ်ည္း စုမေနၾကနဲ႕ ။ ေတာေတြနယ္ေတြလည္း ဆင္းၿပီး အလုပ္လုပ္ၾက ။ ဒါမွ အေၿခအေနမွန္ကို သိမယ္။ ေရာဂါေတြတိုက္ဖ်က္တာ၊ အၾကမ္းဖက္ေတြကို ႏွိမ္နင္းတာ၊ မူးေရးေဆး၀ါးနဲ႕ လူကုန္ကူးမွဳတုိက္ဖ်က္ေရးေတြမွာ နယ္ခံအစိုးရနဲ႕ ပူးေပါင္းလုပ္။ သံတမန္တစ္ေယာက္ကို အနည္းဆံုး နယ္ ၂ နယ္စီကိုင္ ၊အဲဒီနယ္ေတြရဲ႕ အေရးအခင္းေတြအားလံုးကို ကၽြမ္းက်င္ႏွ႕ံစပ္ေအာင္လုပ္။ ဒါတင္မကဘဲ သံတမန္ေတြကို တရုတ္၊ ဖာစီ Farsi ၊ အူရဒူ Urdu စတဲ႕စကားေတြထဲက ႏွစ္ခုကို မၿဖစ္မေနသင္ခုိင္းတယ္။ ( Farsi ဆိုတာ ပါရွား Persian ဘာသာစကားၿဖစ္ၿပီး အီရန္၊ အာဖဂန္နစ္စတန္နဲ႕ တာဂ်ီကစ္စတန္ႏိုင္ငံေတြမွာ အမ်ားဆံုးသံုးတယ္။ တကမၻာလံုးမွာ ပါရွန္စကားေၿပာသူ သန္း ၁၁၀ ေလာက္ရွိတယ္။ အူရဒူကေတာ႕ ေတာင္အာရွကမူဆလင္ေတြ ေၿပာတဲ႕စကားၿဖစ္တယ္။ သန္း ၇၀ ေလာက္ေၿပာၾကတယ္လုိ႕သိရတယ္။ ပါကစ္စတန္နဲ႕ အိႏၵိယမွာလည္း ေဒသေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာသံုးတယ္။ တရုတ္ကေတာ႕ သိၾကတဲ႕အတုိင္း မန္ဒရိန္းတရုတ္စကားေၿပာသူခ်ည္း သန္း ၈၅၀ ေလာက္ရွိတယ္။ ဒုတိယလုိက္တဲ႕ ၀ူ ( Wu )က သန္း ၉၀၊ တတိယက ကန္တုိးနီးစ္ ( Cantonese ) သန္း ၇၀ ၊ မင္ ( Min )က သန္း ၅၀ ။ ကဲ...တရုတ္စကားေတာ႕တတ္သင့္ၿပီ ။ သံတမန္မွ မဟုတ္ဘူး ) အေမရိကန္ႏိုင္ငံရဲ႕အေၾကာင္းေတြကို သိေအာင္သတင္းစင္တာေတြဖြင့္ၿပီးဌာေနမီဒီယာတယ္လီေဗးရွင္းေတြကေန ၿဖစ္ႏိုင္ရင္ ဌာေနႏိုင္ငံကဘာသာစကားနဲ႕အဲဒီႏိုင္ငံက ၿပည္သူေတြ သိေအာင္ ထုတ္လႊင့္ေပးခုိင္းတယ္။ အေမရိကန္နဲ႕ က်န္တဲ႕ ကမၻာၾကီး အဆက္မၿပတ္ေအာင္၊ တကမၻာလံုးကလူေတြ အေမရိကန္မီဒီယာေတြကို အားကိုးသတင္းယူၿခင္းအားၿဖင့္ အေမရိကန္ရဲ႕ အေရးပါမွဳကို တုိးၿမွင့္ဖုိ႕ အင္တာနက္ Web Site အသစ္ေတြဖန္တီးေစခဲ႕တယ္။ ဒီေလာက္ဆိုရင္ ရိုက္စ္အေကာင္းအထည္ေဖာ္ခဲ႕တဲ႕ Transfomatinal Diplomacy ဆိုတာၾကီးကို ရိပ္ဖမ္းသံဖမ္းေတာ႕ သေဘာေပါက္ၾကၿပီလုိ႕ ေမ်ွာ္လင့္ပါတယ္။ ဆက္ေၿပာရင္ အိပ္ေပ်ာ္သြားမွာစိုးလုိ႕ဤအပိုင္းကို ဤတြင္ရပ္၏ ။ သမၼတ ရုတ္တရက္ တစ္ခုခုၿဖစ္ရင္ ( ေသတာ၊ အလုပ္ထြက္တာ သို႕မဟုတ္ အလုပ္ၿပဳတ္တာ အသည္းအသန္ေနမေကာင္းတာစတဲ႕ case ေတြၿဖစ္ရင္ ) အပူတၿပင္းဆံုးၿဖတ္ရမယ္႕ကိစၥေတြမွာ သမၼတေနရာကို ဘယ္သူယူသင့္တယ္လုိ႕သတ္မွတ္ထားတဲ႕အဆင့္ line of succession မွာ ရုိက္စ္က ေလးေယာက္ေၿမာက္ေနရာမွာ ရွိတယ္။ ဒါဆုိ ပထမ၊ ဒုတိယနဲ႕ တတိယေတြဟာ ဘယ္သူလဲ။ အေမရိကန္မွာ ဥပေဒေတြၿပဳရာ ေနရာကို ကြန္ဂရက္စ္ Congress လို႕ေခၚတယ္။ ၿမန္မာၿပည္မွာဆို ပါလီမန္ေပါ႕။ အဲဒီကြန္ဂရက္စ္မွာ ဆီးနိတ္ Senate ရယ္၊ House of Representatives ရယ္ဆိုၿပီး ႏွစ္ပိုင္းရွိတယ္။ ဆီးနိတ္က ပိုၿမင့္တယ္။ ဆီးနိတ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္သူက ဒုသမၼတၿဖစ္တယ္။ ဆီးနိတ္ဥကၠဌေပါ့ ။ ဆီးနိတ္ဥကၠဌၿပီးရင္ ဒုဥကၠဌကို President pro tempore လုိ႕ေခၚတယ္။ House of Representatives ရဲ႕ ဥကၠဌကို ေတာ႕ Speaker of the House of Representatives ကိုေခၚတယ္။ အဲဒီ လူသံုးေယာက္ဟာ အေမရိကန္မွာ သမၼတ ေလ်ာသြားတာဘဲ ၿဖစ္ၿဖစ္၊ အလုပ္ၿပဳတ္တာဘဲၿဖစ္ၿဖစ္ ၊အလုပ္ကသူ႕သေဘာနဲ႕သူထြက္သြားတာဘဲၿဖစ္ၿဖစ္....တိုတိုေၿပာရရင္ သမၼတရုတ္တရက္ မရွိေတာ႕ရင္ သမၼတေနရာကို ဘယ္သူယူသင့္တယ္လုိ႕ သတ္မွတ္ထားတဲ႕ လိုင္း line of succession မွာ ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီး ရဲ႕ေရွ႕မွာရွိတယ္။ ဆက္ခံခြင္႕အစဥ္ Line of Succession 1. ဒုသမၼတ သို႕ ဆီးနိတ္ ဥကၠဌ Vice President 2. ဆီနိတ္ ဒုဥကၠဌ President pro tempore 3. အမတ္မ်ားအဖြဲ႕ ဥကၠဌ Speaker of the House of Representatives 4. ႏိုင္ငံၿခားေရး ၀န္ၾကီး Secretary of States တကယ္ေတာ႕ line of succession မွာ ၁၈ ေယာက္ရွိတယ္။ က်န္တာေတာ႕ သိခ်င္၀ယ္ဖတ္ ဆယ္႕ငါးက်ပ္ ( google မွာ အကုန္ရွိပါတယ္ ) ။ သမၼတရဲ႕ အနီးကပ္အၾကံေပးအဖြဲ႕ Cabinet ၀န္ၾကီး ၁၅ ေယာက္မွာေတာ႕ ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးက အၿမင့္ဆံုးၿဖစ္ပါတယ္။ အဲလုိေနရာက ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ အပင္ၿမင္႕ေလ၊ ရာသီဥတုဒဏ္ခံရေလ ၿဖစ္ခဲ႕တာမဆန္းပါဘူး။သမၼတ ဘုရွ္နဲ႕အရမ္းကို ပလဲနံပသင့္တဲ႕အခ်က္ကလည္း သူဟာ လူေတြထင္တာထက္ ပိုၿပီးအာဏာရွိတယ္တယ္ ထင္ၿမင္ခ်က္ကို ၿဖစ္ေစပါတယ္။ သူအေ၀ဖန္ခံရဆံုး ကိစၥမ်ားထဲက ( အီရပ္စစ္ပြဲကိစၥၿပီးရင္ ) တစ္ခုကေတာ႕ စီအုိင္ေအက ဖမ္းထားတဲ႕အယ္ကိုင္းဒါနဲ႕ဆက္စပ္တယ္လုိ႕ယူဆရတဲ႕လူေတြကို ေရသြန္ခ်ႏွိပ္စက္နည္း waterboarding ကိုသံုးၿပီး စစ္ဖုိ႕ခြင့္ၿပဳေပးခဲ႕တယ္ ဆိုတဲ႕ကိစၥပါဘဲ။ waterboarding ဆုိတာ မလွဳပ္မယွက္ႏုိင္ေအာင္ တုပ္ထားၿပီး ပက္လက္လွန္အိပ္ခုိင္းထားတဲ႕အက်ဥ္းသားမ်က္ႏွာေပၚက အဆက္မၿပတ္ ေရေလာင္းခ်တာ ၿဖစ္တယ္။ ခံရတယ္လူဟာ ေရနစ္သလို ခံစားရၿပီး အင္မတန္ခံရခက္ပါတယ္။ တကယ္ေတာ႕အဲဒီနည္းဟာသိပ္မဆုိးသလုိထင္ရေပမယ္႕ အဆုတ္ကိုထိခုိက္တာ၊ ဦးေႏွာက္ပ်က္စီးတာ၊ ခံရသူဟာ အသက္ရွဴက်ပ္ၿပီး ရုန္းကန္ရင္းနဲ႕အရိုးေတြက်ိဳးတာ၊ ႏွလံုးေရာဂါရွိသူေတြ ႏွလံုးေဖာက္တာ စတာေတြကို ၿဖစ္ေစတယ္။ အၾကီးအက်ယ္ စိတ္ဒဏ္ရာကိုယ္ဒဏ္ရာရေစတဲ႕နည္းတစ္နည္းေပါ့။ ဒီနည္းကို ခံစားဖူးသူေတြဟာ မေသရင္ေတာင္မွ ေနာက္ပိုင္းမွာ မုိးရြာရင္ ေသြးရူးေသြးတန္ၿဖစ္တာ၊ ေရပန္းနဲ႕ ေရခ်ိဳးရမွာ အရမ္းေၾကာက္တာ၊ စိတ္က်ေရာဂါရတာ စတဲ႕ ၾကာရွည္စိတ္ေရာဂါေတြ ရတတ္တယ္။

waterboarding ႏွိပ္စက္နည္း ၂၀၀၇ မွာ စီအိုင္ေအဟာ အဲဒီနည္းကိုသံုးေနတယ္လို႕သတင္းထြက္လာတယ္။ စီအုိင္ေအက ၀န္ခံသေလာက္ကေတာ႕ ၂၀၀၂ နဲ႕၂၀၀၃ မွာ အယ္ကိုင္းဒါးအဖြဲ႕၀င္လုိ႕သံသယရွိခံရသူ သံုးေယာက္ကို ဒီနည္းနဲ႕ စစ္ေမးခဲ႕ပါတယ္တဲ႕။ ဘုရွ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအဖြဲ႕ေတာ႕ ဒီနည္းကို ႏွိပ္စက္နည္းတစ္မ်ိဳးလုိ႕ မယူဆဘူးလုိ႕ ဒီေန႕ထိ အၾကိမ္းၾကိမ္ၿငင္းတယ္။ ဘာပဲၿဖစ္ၿဖစ္ တကယ္ေတာ႕ဒါဟာ ႏွိပ္စက္နည္းပါဘဲ။ ႏွိပ္စက္နည္းမွာမွ ေရွးက်တဲ႕ ႏွိပ္စက္နည္းတစ္ခုၿဖစ္တယ္။ ဟုိး ၁၅ ရာစုေႏွာင္းပိုင္းမွာ စပိန္စစ္ေၾကာေရး Spanish Inquisition ကာလမွာကတည္းက သံုးခဲ႕တယ္။ စပိန္စစ္ေၾကာေရးဆုိတာ ၁၄၈၀ မွာ စပိန္ဘုရင္ဖယ္ဒီနန္နဲ႕ ဘုရင္မ အစ္စဘယ္လာတို႕ တည္ေထာင္ခဲ႕တဲ႕ တရားရံုးကို ေခၚတာၿဖစ္ပါတယ္။ ( အဲဒါ အေမရိကတုိက္ကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိတဲ႕ ကိုလံဘတ္ကို ခရီးစရိတ္ မစလုိက္တဲ႕ ႏွစ္ေယာက္ေလ။ )တရားရံုးနာမည္ အၿပည္႕အစံုက " ၿမင့္ၿမတ္ေသာ စစ္ေၾကာေရးတရားရံုး " Tribunal of the Holy Office of the Inquisition ပါတဲ႕။

ပိန္ဘုရင္ ဖယ္ဒီနန္နဲ႕ ဘုရင္မ အစ္စဘယ္လာ သူတို႕ႏွစ္ေယာက္ဟာ သမိုင္းမွာ ကက္သလစ္ဘုရင္ေတြလုိ႕ နာမည္ၾကီးတယ္။ကက္သလစ္ဘုရင္ဆိုတာ ကက္သလစ္ဘာသာကို ယံုၾကည္စြာနဲ႕ ကိုးကြယ္ ၿဖန္႕ၿဖဴးတဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြကို ပုဒ္ရဟန္းမင္းၾကီးကိုယ္တုိင္က အပ္နွင္းတဲ႕ဘြဲ႕ၿဖစ္တယ္။ အဲဒီေခတ္က ပုဒ္ရဟန္းမင္းၾကီးဟာ ဥေရာပဘုရင္ေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားအေပၚမွာ အာဏာလႊမ္းမိုးခဲ႕ေလေတာ႕ သူတို႕ႏွစ္ေယာက္ဟာ အဲဒီဘြဲ႕ကို ရဖုိ႕အရမ္းအားထုတ္ခဲ႕တယ္။ အဲဒီကေန စပိန္စစ္ေၾကာေရးဆိုတဲ႕ တရားရံုးေပၚလာပါတယ္ ။ တုိတိုေၿပာရရင္ေတာ႕ သူတို႕အုပ္ခ်ဳပ္တဲ႕ တိုင္းၿပည္ထဲမွာရွိတဲ႕ ကက္သလစ္ခရစ္ယာန္မဟုတ္သူမ်ားအားလံုးကို ဖမ္းဆီးႏွိပ္စက္တဲ႕ တရားရံုးပါ။ ခရစ္ယာန္မွာေတာင္ ကက္သလစ္ၿဖစ္မွ လြတ္တာ။ ဂ်ဴးေတြ မြတ္စလင္ေတြ တၿခားခရစ္ယာန္ဂုိဏ္းကြဲကိုးကြယ္သူေတြဟာ ၿပည္ႏွင္ဒဏ္မခံခ်င္ရင္ ကက္သလစ္ဘာသာကို ေၿပာင္းရတယ္။ အဲလိုေၿပာင္းၿပီးတဲ႕သူေတြ သူတို႕တကယ္ယံုၾကည္ရာမူလဘာသာကို တိတ္တိတ္ေလး ခုိးကိုးကြယ္ေနမွာစိုးလုိ႕ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ စြမ္းအားရွင္ေတြသံုး၊ ေဖာ္ထုတ္၊ စစ္ေဆးတဲ႕ေနရာပါ။ ဆိုေတာ႕ကာ အဲလုိဖမ္းၿပီး စစ္တဲ႕အခါသံုးတဲ႕ ႏွိပ္စက္တဲ႕ နည္းေတြထဲမွာ အထက္မွာ ေၿပာခဲ႕တဲ႕ waterboarding ဆိုတာလည္း ပါပါတယ္။ ေရနဲ႕ႏွိပ္စက္တာမို႕ ကိုယ္ေပၚမွာ ဒဏ္ရာမက်န္ခဲ႕တာေၾကာင့္သိပ္ကို အၾကိဳက္ေတြ႕တဲ႕နည္းပါ။ေနာက္ပိုင္းမွာစစ္ေၾကာေရးေတြေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ဒီနည္းကို သံုးခဲ႕ၾကတယ္။ ဒီနည္းဟာ ဂ်နီဗာ ကြန္ဗန္းရွင္း လူ႕အခြင့္အေရးေတြကို ခ်ိဳးေဖာက္တယ္လုိ႕ဆုိပါတယ္။ ဒီေတာ႕ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ ဒီနည္းကို သံုးဖုိ႕ စီအိုင္ေအကို အာဏာေပးခဲ႕တယ္လို႕သတင္းထြက္လာေတာ႕ အရမ္းကို နာမည္ပ်က္ပါေတာ႕တယ္။ အီရတ္စစ္ပြဲၿဖစ္ဖုိ႕အားေပးခဲ႕သူလုိ႕သတင္းၾကီးေနတဲ႕အခ်ိန္မွာ ဒီသတင္းကလည္း ထပ္ဆင့္နာမည္ပ်က္ေစခဲ႕တယ္။ ယခုအခ်ိန္ထိ ႏိုင္ငံေရးက အနားယူသြားတာေတာင္ သူ႕ကို ဒီကိစၥနဲ႕ပတ္သက္ၿပီး ေ၀ဖန္မွဳေတြခံေနရတုန္းၿဖစ္ပါတယ္။ ရိုက္စ္ရဲ႕ အၿမဲတမ္းအေၿဖကေတာ႕ သူက အာဏာေပးခဲ႕တာလံုး၀မဟုတ္ပါဘူး။ သမၼတရဲ႕ခြင့္ၿပဳခ်က္ကို စီအုိင္ေအကို ယူသြားေပးရံုပါ တဲ႕။ သမၼတရဲ႕သေဘာကေတာ႕ အေမရိကန္ကို ဒုကၡေပးဖုိ႕လာတဲ႕သူမွန္သမ်ွကို နည္းမ်ိဳးစံုသံုးၿပီး ကာကြယ္မွာပါ လုိ႕လည္း ဘုရွ္ကို အၿမဲကာကြယ္ၿပီး ေၿပာတတ္ပါတယ္။ ေယာက္်ားေတြၾကီးစိုးတဲ႕ အိမ္ၿဖဴေတာ္ထဲေရာက္လာတဲ႕ ရိုက္စ္ဟာ သမၼတဘုရွ္ရဲ႕ အေရးေပးၿခင္းခံရေပမယ္႕စိန္ေခၚမွဳေတြနဲ႕လည္း ၾကံဳရပါတယ္။ သူနဲ႕မတည္႕ဘူးလုိ႕နာမည္ၾကီးတဲ႕တစ္ေယာက္ကေတာ႕ ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီး ေဒၚနယ္ရမ္းစ္ဖဲလ္ Donald Rumsfeld ဆိုသူၿဖစ္ပါတယ္ ။ ရမ္းစ္ဖဲလ္က ရုိက္စ္ကို ႏိုင္ငံေရးသမားမဟုတ္ဘူး။ စာေပသမားသက္သက္။ ဆရာမလုပ္ေနတာဘဲေကာင္းတယ္။ အစိုးရအဖြဲ႕မွာလုပ္ဖုိ႕မေကာင္းဘူး။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပိုင္းကို ဘာမွမသိဘူးလုိ႕ ေ၀ဖန္တယ္။ ရိုက္စ္ကလည္း သူ႕ရဲ႕ စတန္းဖုိဒ္တကၠသိုလ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္ရတဲ႕ အေတြ႕အၾကံဳဟာ မနည္းပါဘူး၊ ရမ္းစ္ဖဲလ္ဟာ လူမွဳေရးမွာ မညက္ဘူး လုိ႕ ၿပန္လည္ေခ်ပသတဲ႕။ ဒါေတြကေတာ႕ အိမ္ၿဖဴေတာ္ကထြက္တဲ႕သတင္းပါ။ အင္တာဗ်ဴးေတြမွာေတာ႕ ရိုက္စ္က သံတမန္ပီသစြာ ေဒၚနယ္ရမ္းဖယ္လ္နဲ႕ မတည္႕တဲ႕ ကိစၥကို ဘယ္ေတာ႕မွမေၿပာပါဘူး။ မီဒီယာေတြအမ်ားဆံုးကိုးကားၾကတာကေတာ႕ တခါက ေဒၚနယ္ရမ္းဖယ္လ္ဟာ ရိုက္စ္ေခၚတဲ႕ အစည္းအေ၀းကို သံုးၾကိမ္ေၿမာက္ေပၚမလာတာမို႕ လူေတြေရွ႕မွာ ရိုက္စ္က ရွက္ေဒါသထြက္ၿပီး ငိုတယ္လုိ႕ဆုိပါတယ္။ ေဒၚနယ္ရမ္းဖဲလ္ကို အဲဒီအေၾကာင္းေမးၾကေတာ႕သူက ရိုက္စ္ကို '' သူကဆရာမေလ၊ ထစ္ခနဲဆိုအစည္းအေ၀းေခၚရတာ၀ါသနာပါတယ္။ လူတိုင္းကို တသေဘာတည္းၿဖစ္ေအာင္လုပ္ခ်င္ေနတယ္ '' လုိ႕ဆိုသတဲ႕။ ဘီဘီစီအင္တာဗ်ဴးတစ္ခုမွာ ရိုက္စ္ကို အဲလုိငိုတယ္ဆိုတာ ဟုတ္လားလို႕ ေပၚတင္ေမးေတာ႕ ရိုက္စ္က ေမးတဲ႕သူကို က်မပံုက အဲလုိ စိတ္ခံစားမွဳေၾကာင့္ ငိုတတ္တဲ႕ပံု ေပါက္ေနလိုလား လုိ႕ ၿပန္ေမးၿပီး အဲဒီသတင္းမဟုတ္ေၾကာင္း၊ သူနဲ႕ ေရာ္နယ္ရမ္းဖယ္တုိ႕ဟာ အၿပင္မွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာခင္မင္သူမ်ားၿဖစ္ေၾကာင္း၊ ဒါေပမယ္႕အိမ္ၿဖဴေတာ္အတြင္းမွာေတာ႕ႏိုင္ငံၿခားေရး၀န္ၾကီးနဲ႕ ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီးတုိ႕ဆိုတာ သေဘာထားကြဲလြဲတာတခါတေလ ၿဖစ္တတ္တာမဆန္းေၾကာင္း ေၿပေၿပလည္လည္ ေၿဖတတ္ပါတယ္။ သို႕ေသာ္သူတုိ႕ႏွစ္ေယာက္ယွဥ္တြဲၿပီးရိုက္ထားတဲ႕ဓါတ္ပံုတစ္ခ်ိဳ႕ထဲမွာေတာ႕ႏွစ္ေယာက္လံုးၿမင္တဲ႕အတုိင္းပါဘဲ။

အရမ္းခ်စ္တာ

တုန္ေနတာဘဲ ရိုက္စ္ကိုေ၀ဖန္ၾကတဲ႕အထဲမွာ အၾကီးဆံုးကေတာ႕ အီရပ္စစ္ပြဲအေၾကာင္းပါ။ စီအုိင္ေအ ေထာက္လွမ္းေရးက ႏဴကလီးယားလက္နက္မေတြ႕ပါဘူးဆိုတဲ႕ၾကားကစစ္ကို ဆက္တုိက္လုိ႕ပါ ။ အဲဒီအတြက္ ကြန္ဂရက္မွာလည္း အစစ္ခံရပါတယ္။ မီဒီယာေတြကလည္း သူကို တုိက္ခုိက္ၾကပါတယ္။ သူကေတာ႕ အဲဒီအေၾကာင္းကို အေမးခံရတုိင္း - ရန္သူကတုိက္မွာကို ထုိင္ေစာင့္ေနလုိ႕မရေၾကာင္း၊ အစိုးရတစ္ရပ္ဟာ လုပ္စရာရွိတာကို မတြန္႕မဆုတ္လုပ္ရမွာ ၿဖစ္ေၾကာင္း၊ သူတို႕အစိုးရအဖြဲ႕ဟာ ၿပည္သူေတြကို အတုိက္ခုိက္မခံရေအာင္ နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ကာကြယ္ခဲ႕တာၿဖစ္ေၾကာင္း.......Today's headlines and the history judgement are hardly the same.ဒီေန႕သတင္းစာေတြမီဒီယာေတြက ေခါင္းစဥ္ေတြဟာ သမိုင္းရဲ႕ ဆံုးၿဖတ္ခ်က္မဟုတ္ေၾကာင္း၊ ဘုရွ္အစိုးရဟာ ေရရွည္သမိုင္းမွာေတာ႕ နာမည္ေကာင္းရမယ္လုိ႕ထင္ေၾကာင္း ေၿပာတတ္ပါတယ္။ ရိုက္စ္ကို အိမ္ၿဖဴေတာ္ထဲမွာ Warrior Princess (စစ္သည္ေတာ္မင္းသမီး) လုိ႕ခ်စ္စႏိုး ေခၚၾကပါတယ္။၊ Steel Magnolia ရုပ္ရွင္ထဲ႕ ႏူးညံေပမယ္႕ ထက္ၿမက္မာေၾကာတဲ႕ ဇာတ္လုိက္မင္းသမီးပံုစံနဲ႕တူလုိ႕Steel Magnolia ( သံမဏိ Magnolia ပန္းေပါ့ ) စသည္စသည္ၿဖင့္ နာမည္ေတြေပးထားၾကပါတယ္။ အဲဒီထဲက '' အိမ္ၿဖဴေတာ္မွ ပန္းနက္ '' ဆိုနဲ႕ နာမည္ေၿပာင္ကေလး နာမည္ၾကီးလာရတာကေတာ႕ ရိုက္စ္ကို အရမ္းခုိက္ေနခဲ႕တဲ႕ တုိ႕မ်ားရဲ႕ ဇာတ္လုိက္ေက်ာ္ၾကီး ၂၀၁၁ ေအာက္တုိဘာလမွာ မရွဳမလွ အသတ္ခံလုိက္ရတဲ႕ လစ္ဗ်ားအားဏာရွင္ ကဒါဖီက ေပးခဲ႕တာပါ။ ေပးခဲ႕တာမွ ရိုက္္စ္အေၾကာင္းကို သီခ်င္းေရးၿပီးေတာ႕ကို ဒီနာမည္ကို ေပးခဲ႕တာဆိုဘဲ။ မိန္းမေတြဘယ္ႏွေယာက္ယူထားၿပီးမွန္းသူကိုယ္တုိင္ေတာင္ သိပံုမေပၚတဲ႕ကဒါဖီဟာ သူ႕လုိ အာဖရိက ဇစ္ၿမစ္ပါတဲ႕ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ အိမ္ၿဖဴေတာ္က လူၿဖဴေတြကိုေတာင္ အမိန္႕ေပးႏိုင္တယ္။ ကမၻာ႕ေခါင္းေဆာင္ေတြကလည္း သူ႕စကားကို အေလးထားရတယ္ဆိုတာကို သိပ္ကို ဂုဏ္ယူၿပီး အေ၀းကေန ေပၚတင္ၾကီးကို ေၾကြၿပေနခဲ႕ပါသတဲ႕။လာသမ်ွ ဧည္႕သည္ေတာ္ေတြကို သူ႕ရဲ႕ အခ်စ္ေလး လီဇာ ဘယ္ေတာ႕လာမလဲဆိုတာတဖြဖြေမးသတဲ႕။ အဲဂ်ာဇီးယာက သူ႕ကို ဗ်ဴးတာတစ္ခုမွာ သူက '' ထိုင္ခုံုမွာ က်က်နနမွီၿပီး အမိန္႕ေတြေပးတတ္တဲ႕လီဇာေလးကို သိပ္ခ်စ္တာဘဲ '' ဆိုၿပီး တမ္းတမ္းတတ ေရရြတ္လုိက္ပါေသးတယ္။ ရိုက္စ္ကလည္း ကဒါဖီၾကီးသူ႕ကို ဒီလုိၿဖစ္ေနတာကို ၾကားေပမယ္႕အေၾကာင္းမရွိေတာ႕မသြားၿဖစ္ဘူး။ ငါ့ႏွယ္ၾကိဳက္မယ္႕အၾကိဳက္ခံရေတာ႕လည္း လူတုိင္းခ်ဥ္ဖတ္ၾကီးပါလား။ ငုိရမွာ ရီရမွာလားကိုယ္႕လူ။ ဒီလုိနဲ႕ ၂၀၀၈ က်မွ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္ အရမ္းကို အေရးၾကီးတဲ႕ ကိစၥသံုးေလးခုနဲ႕ လစ္ဗ်ားကို သြားဖုိ႕အေၾကာင္းေပၚလာပါတယ္။

ကဒါဖီနဲ႕Tripoli ၿမိဳ႕နန္းေတာ္ ဧည္႕ခန္းမွာ ေတြ႕စဥ္။ ကဒါဖီက သူ႕တဲ tent ထဲမွာေတြ႕ရေအာင္လုိ႕ဆိုေတာ႕ ေအာင္မေလး မလုပ္ပါနဲ႕မီးမီးေၾကာက္ေၾကာက္ ဆိုၿပီး ၿမိဳ႕ေတာ္ Tripoli က နန္းေတာ္ဧည္႕ခန္းထဲမွာေတြ႕ဖုိ႕ဘဲသေဘာလုိက္တယ္။ ရိုက္္္္ဟာ ဒီအခ်ိန္တုိေတြ႕ဆံုတဲ႕ ခဏအတြင္းမွာကို ကဒါဖီၾကီးတစ္ေယာက္ ဘယ္ေလာက္မူမမွန္ေၾကာင္း၊ ဘယ္ေလာက္စိတ္ရူးေပါက္ေနေၾကာင္းကို သိခဲ႕ပါတယ္။ အေကာင္းစကားေၿပာေနရင္းက ဘာၿဖစ္မွန္းမသိ ေဒါသတၾကီးနဲ႕ အခန္းထဲက စကားၿပန္ႏွစ္ေယာက္ကို အလုပ္ၿဖဳတ္ပစ္ပါသတဲ႕။ႏိုင္ငံေရးအေၾကာင္းေတြေၿပာဆိုၿပီးေနာက္ ညေနစာစားအၿပီးမွာ ကဒါဖီက သူ႕ကို ကိုယ္မင္းေလးအတြက္ ဗီဒီယိုတစ္ခု ဖန္တီးထားတယ္တဲ႕။ ဟိုက္...ၿပသာနာဘဲ။ ဘာဗီဒီယိုၾကီးပါလိမ္႕။ ညစ္ညစ္ပတ္ပတ္ေတြမ်ားလား။ တကယ္ေတာ႕ ဗီဒီယိုက အင္မတန္ရိုးသားတဲ႕အေၾကာင္းအရာေတြပါ။ ရိုက္စ္နဲ႕ ႏိုင္ငံအသီးသီးက ေခါင္းေဆာင္ေတြ ေတြ႕ဆံုတာကို ဟုိနည္းနည္းဒီနည္းနည္း ေပါင္းစပ္ၿပီး ေနာက္ခံသီခ်င္း " အိမ္ၿဖဴေတာ္မွ ပန္းနက္ A black flower in the White House " ဆိုတာကို ထည့္ထားတာပါ။ အဲဒါ ကိုယ္မင္းေလးအတြက္ လစ္ဗ်ားက နာမည္ၾကီး သီခ်င္းေရးဆရာကို တကူးတက ေရးခုိင္းထားတာ တဲ႕။ ရိုက္စ္လည္း ေတာ္ပါေသးရဲ႕ ဆိုၿပီး ဘာေၿပာရမွန္းမသိ အီလည္လည္နဲ႕ ထြက္လာခဲ႕ပါတယ္။ ကဒါဖီၾကီး မရွဳမလွအသတ္ခံရၿပီး ၿမိဳေတာ္ Tripoli က ကဒါဖီရဲ႕ နန္းေတာ္ကို လစ္ဗ်ား သူပုန္ေတြက ၀င္ေမႊေတာ႕ ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္ရဲ႕ ဓါတ္ပံုေတြထည့္ထားတဲ႕ အယ္လ္ဘမ္ေတြ ထြက္လာပါတယ္။ အပ်ိဳၾကီးမမ ရိုက္စ္တစ္ေယာက္အတြက္ ရီရအခက္ ငိုရအခက္ အၿဖစ္ပါ။ သူ႕ကို အဲဒီအေၾကာင္းေမးတုိင္း သူရဲ႕ ကဒါဖီနဲ႕ အေတြ႕အၾကံဳကို ေၿပာၿပတုိင္း ပရိသတ္ေရာ သူပါ တေသာေသာပါဘဲ။ ထူးဆန္းပါေပ႕ကဒါဖီ။

ကဲ..စာဖတ္သူေရ။ ဒီေလာက္ဆိုရင္ေတာ႕ ကြန္ဒိုလီဇာရိုက္စ္အေၾကာင္းကို အနည္းနဲ႕ အမ်ားသိၾကၿပီလုိ႕ ယူဆပါတယ္။ ကိုယ္တုိင္ေရးအထုပၸတိေတြမွာေတာင္ အေၾကာင္းအရာတိုင္း အကုန္ထည့္ေရးတာမဟုတ္။ ဒီလုိ facebook က note ကေလးနဲ႕ေတာ႕ဘယ္လုိမွမၿပည္စံုႏိုင္ပါ။ဖတ္သူမ်ားအားလံုးကို ေက်းဇူးတင္ပါတယ္။

ဆက္ၿပီးသိခ်င္ေသးရင္ ရိုက္စ္ကိုယ္တုိင္ေရးအထုပ္ပတၱိႏွစ္အုပ္ရွိပါတယ္။ဒါက သူငယ္ငယ္ကအေၾကာင္းစာအုပ္။

ဒါကနိုင္ငံေရးနယ္ပယ္က ၾကီးစဥ္ဘ၀ အေၾကာင္း။ ရိုက္စ္နဲ႕ မေတာ္တဆလမ္းမွာေတြ႕ရင္စာအုပ္ေၾကာ္ၿငာခေတာင္းေပးဖုိ႕မေမ႕နဲ႕ေနာ္....D:.....။ credit By Springflower (Facebook)